2002માં મુસ્લિમ વિરોધી દંગાઓ કોના કાર્યકાળમાં થયા હતા? પ્રશ્નપેપરમાં પ્રશ્ન મુકવા બદલ પેપરસેટરની હકાલપટ્ટી

CBSE ની ધોરણ 10 અને 12 ટર્મ 1 ની પરીક્ષાઓમાં વિવાદાસ્પદ પ્રશ્નો પૂછવા બદલ બે નિષ્ણાતોને બોર્ડ દ્વારા રચવામાં આવેલી પેપર-સેટિંગ પેનલમાંથી કાઢી મૂકવામાં આવ્યા છે. બોર્ડે તેની પેપર સેટિંગ પ્રક્રિયાની સમીક્ષા કરવા પૂર્વ પરીક્ષા નિયંત્રક પવનેશ કુમારની અધ્યક્ષતામાં એક સમિતિની પણ રચના કરી છે.

નવેમ્બર-ડિસેમ્બર 2020માં લેવાયેલી ટર્મ 1 બોર્ડની પરીક્ષામાં બે મોટા વિવાદો જોવા મળ્યા હતા. પહેલો વિવાદ 12માની સમાજશાસ્ત્રની પરીક્ષામાં પૂછવામાં આવેલા બહુવિધ પસંદગીના પ્રશ્નનો હતો. જેમાં પૂછવામાં આવ્યું હતું કે 2002માં ગુજરાતમાં મુસ્લિમ વિરોધી હિંસા કઈ સરકારમાં થઈ હતી? આ પ્રશ્નના જવાબ માટે ચાર વિકલ્પો આપવામાં આવ્યા હતા. જેમાં કોંગ્રેસ, ભાજપ, ડેમોક્રેટિક અને રિપબ્લિકન સામેલ હતા.

10માં અંગ્રેજી વિષયની પરીક્ષામાં બીજો પ્રશ્ન જેના પર વિવાદ થયો હતો. પ્રશ્નપત્રોનો સમૂહ ગદ્યમાં પૂછવામાં આવ્યો હતો જેમાં ગદ્ય વાંચીને જવાબ આપવાના પ્રશ્નો હતા. જેમાં મહિલા વિરોધી વાતો લખવામાં આવી હતી. પ્રશ્નપત્રમાં પિતૃસત્તા અને પત્નીના અધિકારો વચ્ચેના તફાવત વિશે વાત કરવામાં આવી હતી.

ગદ્યના છેલ્લા ફકરામાં એવું લખવામાં આવ્યું હતું કે લોકો યોગ્ય રીતે અવલોકન કરતા ન હતા કે પત્નીની ઇચ્છાઓ અને સત્તા બાળકો પર માતા-પિતાની સત્તા કરતાં વધી ગઈ હતી. માતાએ આજ્ઞાપાલનનું ઉદાહરણ આપ્યું ન હતું કે તે હજુ પણ આગ્રહ કરવાનો પ્રયાસ કરી રહી હતી. પત્ની અને માતાએ પુરુષને પોતાનાથી ઓછો કરવા માટે શિસ્તની દ્રષ્ટિએ પોતાને નીચા કરી દીધા.

સમાજશાસ્ત્રની પરીક્ષા પછી, CBSE એ ટ્વિટર પર એક નિવેદન જારી કર્યું હતું કે આ પ્રશ્નમાં પ્રશ્નપત્ર તૈયાર કરવા માટેની માર્ગદર્શિકાનું ઉલ્લંઘન કરવામાં આવ્યું છે અને તેના માટે જવાબદાર વ્યક્તિઓ સામે કડક કાર્યવાહી કરવામાં આવશે. અંગ્રેજી પરીક્ષામાં પૂછાયેલા પ્રશ્નને લઈને વિવાદ સર્જાયો હોવા છતાં બોર્ડે એક નિવેદન બહાર પાડીને તેને કમનસીબ ગણાવ્યું હતું.

બોર્ડ દરેક વિષય માટે પ્રશ્નપત્ર સેટ કરવા માટે બે પેનલ બનાવે છે. જેમાં એક પેપર તૈયાર કરે છે અને બીજો મોડરેટર કરે છે. આ બાબતે સીબીએસઈના એક અધિકારીએ જણાવ્યું કે અમે બે પેપર સેટર્સની તેમની કુશળતા અને અનુભવને કારણે તેમની સેવાઓનો ઉપયોગ કરી રહ્યા છીએ. પરંતુ હવે નિર્ણય લેવામાં આવ્યો છે કે અમે તેમની સેવાઓનો ઉપયોગ નહીં કરીએ. તેઓ તેમના કામમાં પારંગત છે અને તેમની સંસ્થાઓમાં રહેશે. પ્રશ્નો ખોટા ન હતા, પરંતુ તેઓ શિસ્તને અનુરૂપ ન હતા.

ગુજરાત રમખાણો પરનો પ્રશ્ન NCERT ધોરણ 12 સમાજશાસ્ત્રની પાઠ્યપુસ્તક ઇન્ડિયન સોસાયટીના ફકરામાંથી લેવામાં આવ્યો હતો. લોકસભા સહિત ઘણી જગ્યાએ આ પ્રશ્ન પર થયેલા વિવાદ બાદ બોર્ડે નિવેદન આપ્યું હતું કે તે તેની સમીક્ષા કરવા માટે નિષ્ણાત સમિતિની રચના કરશે અને પ્રશ્નપત્ર સેટિંગ પ્રક્રિયાને મજબૂત બનાવશે જેથી ભવિષ્યમાં આવી ઘટનાઓ ટાળી શકાય.