ભારતે 46 ટન સોનું ગીરવે મૂક્યું હતું, RBIના પૂર્વ ગવર્નરે 1991ના કડવા સત્યનું પુસ્તકમાં કર્યુ વર્ણન

ભારતના ઈતિહાસમાં આર્થિક સુધારાની દૃષ્ટિએ વર્ષ 1991 ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ માનવામાં આવે છે. આ પહેલા ભારતની અર્થવ્યવસ્થા ખુલ્લી નહોતી. 1991 અને તે પછીના સંદર્ભમાં ભારતીય રિઝર્વ બેંકના ભૂતપૂર્વ ગવર્નર ડૉ. સી. રંગરાજનના પુસ્તકમાંથી ઘણી મોટી બાબતો સામે આવી છે. તેમના પુસ્તક ધ રોડઃ માય ડેઝ એટ આરબીઆઈ એન્ડ બિયોન્ડમાં તેમણે તે સમયની ચિંતાજનક સ્થિતિનો ઉલ્લેખ કર્યો છે.

પૂર્વ ગવર્નર સી. રંગરાજને લખ્યું છે કે આપણે (ભારત) પૈસા એકત્ર કરવા માટેના રસ્તાઓ અને માધ્યમો વિશે વિચારવું પડશે. પછી અમે વિદેશમાં સોનું ગીરવે મૂકીને નાણાં એકત્ર કરવાનું નક્કી કર્યું. 46 ટન સોનું વિદેશમાં ગીરવે મૂક્યું હતું. મુંબઈ એરપોર્ટ પર ચાર્ટર પ્લેન હતું અને તેમાં આ સોનું રાખવામાં આવ્યું હતું. પછી આ જહાજ ઈંગ્લેન્ડ માટે ઉડાન ભરી. પછી અમે 500 મિલિયન કરતા ઓછા એકઠા કર્યા. આ રકમ આજે ઘણી ઓછી લાગી શકે છે. પ્લેનમાં સોનું વિદેશ મોકલવું એ દુઃખદ અનુભવ હતો, પરંતુ અમે તેનો સામનો કર્યો.

રંગરાજન કહે છે કે પુસ્તક લખવાની ઈચ્છા ઘણા સમયથી હતી. 2014માં કેન્દ્રમાં સરકાર બદલાયા બાદ મેં દિલ્હી છોડી દીધું હતું. ત્યારે મને લાગ્યું કે આ યોગ્ય સમય છે. પછી મારા મનમાં થોડીક શંકા જાગી. રિઝર્વ બેંકમાં મારા કાર્યકાળની તમામ ઘટનાઓ વિશે લખવું શક્ય નહોતું. પછી, મેં કેટલીક વિશિષ્ટ બાબતો પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવાનું વિચાર્યું.

સી. રંગરાજન કહે છે કે રાજકોષીય નીતિ અને નાણાંકીય ચુસ્તતા વચ્ચેના સંઘર્ષને નિયંત્રિત કરવા માટે ઘણા પગલાં લેવા પડશે. અમુક અંશે એમ કહી શકાય કે આજે આપણે જે મોંઘવારી જોઈ રહ્યા છીએ તે અગાઉ લીધેલા કેટલાક નિર્ણયોને કારણે છે. જ્યારે કોરોનાની લહેર ચરમસીમા પર હતી ત્યારે બધાએ સરકારને ખર્ચ વધારવાની સલાહ આપી હતી. સરકારની આ સલાહ ત્યારે આપવામાં આવી હતી જ્યારે સરકારની આવક ઘટી રહી હતી. આનું પરિણામ શું આવ્યું? વધુ ઉધાર લેવું પડ્યું. જો ઉધાર વધ્યું છે, તો તેને ધ્યાનમાં રાખવાની જરૂર છે. કેન્દ્રીય બેંક ખુલ્લેઆમ સ્વીકારવામાં અચકાવું શકે છે, પરંતુ સત્ય એ છે કે આરબીઆઈના પર્યાપ્ત ઇક્વિડિટીના સમર્થન વિના આ ઉધાર શક્ય ન હોત.

પૂર્વ ગવર્નર સી. રંગરાજને કહ્યું કે જ્યાં સુધી રૂપિયાની વાત છે, ત્યાં સુધી વ્યાજ દર વધવાને કારણે ફંડ દેશની બહાર અમેરિકા જવાનું શરૂ થયું. જેના કારણે રૂપિયાનું મૂલ્ય ઘટવા લાગ્યું. પરંતુ, રૂપિયો ફરી રિકવર થઈ રહ્યો છે. તેનું કારણ એ છે કે ભંડોળનો પ્રવાહ બંધ થઈ ગયો છે. ફંડ આવવાનું શરૂ થઈ ગયું છે. ભારતમાં પણ મોનેટરી પોલિસીમાં બહાર જે બાબતો બની રહી છે તેનું ધ્યાન રાખવું પડશે.