ઉત્તર પ્રદેશની મોટાભાગની જેલોમાં તેમની ક્ષમતા કરતા વધુ કેદીઓ છે. જેલોમાં કેદીઓની વધુ ભીડને કારણે જ્યાં અનેક મુશ્કેલીઓ ઉભી થાય છે ત્યાં સમયાંતરે જેલોની સુરક્ષા સામે પણ સવાલો ઉઠી રહ્યા છે. સીએમ યોગી આદિત્યનાથે ગુરુવારે લખનૌમાં રાજ્યની જેલોની નવીનતમ સ્થિતિ અંગે ઉચ્ચ સ્તરીય સમીક્ષા બેઠક યોજી હતી. સમીક્ષા બેઠકમાં સીએમ યોગી આદિત્યનાથે જેલોની સુધારણાની દિશામાં ઘણા મહત્વપૂર્ણ પગલા ભરવાના નિર્દેશ આપ્યા છે. સીએમ યોગી આદિત્યનાથે જેલોને સુધાર ગૃહ તરીકે સ્થાપિત કરવા અને રાજ્યમાં નવો જેલ અધિનિયમ તૈયાર કરવાની સૂચના પણ આપી છે.
હાલમાં જેલમાં બંધ કેદીઓના સંબંધમાં જેલ એક્ટ 1894 અને પ્રિઝનર્સ એક્ટ 1900 પ્રચલિત છે.
બંને કાયદાઓ આઝાદી પહેલા બ્રિટિશ યુગથી પ્રચલિત છે. જેના કારણે તે બદલાતા વાતાવરણ અને કેદીઓના પુનર્વસનના સુધારાત્મક હેતુને અનુકુળ નથી. જેલ અધિનિયમ 1894નો હેતુ ગુનેગારોને જેલમાં શિસ્તબદ્ધ રીતે રાખવાનો છે, પરંતુ હાલમાં કેદીઓનું જીવનધોરણ સુધારવા અને તેમના પુનર્વસન પર ભાર મૂકવામાં આવે છે. આ જ કારણ છે કે સીએમ યોગી આદિત્યનાથે જેલોને રિફોર્મ હોમ તરીકે સ્થાપિત કરવાની અને નવો જેલ એક્ટ તૈયાર કરવાની જરૂરિયાત જણાવી છે.
બીજી તરફ પ્રયાગરાજની નૈની સેન્ટ્રલ જેલની વાત કરીએ તો આ જેલમાં ક્ષમતા કરતા વધુ કેદીઓ છે. નૈની સેન્ટ્રલ જેલની ક્ષમતા 2060 કેદીઓને રાખવાની છે. પરંતુ હાલમાં નૈની સેન્ટ્રલ જેલમાં 3520 કેદીઓ બંધ છે, જેમાં 147 મહિલા કેદીઓ, 1105 દોષિત કેદીઓ અને 2415 અંડરટ્રાયલ કેદીઓનો સમાવેશ થાય છે. આમાં ઘણા ભયજનક કેદીઓ પણ સામેલ છે. જમ્મુ-કાશ્મીરના ઘણા આતંકવાદીઓને પણ નૈની સેન્ટ્રલ જેલમાં રાખવામાં આવ્યા છે, જ્યારે પૂર્વાંચલના ઘણા મોટા માફિયાઓના ગુનેગારો પણ જેલમાં બંધ છે. આવી સ્થિતિમાં ક્ષમતા કરતા વધુ કેદીઓ જેલમાં હોવાના કારણે જેલ પ્રશાસનને પણ કોઈ અનિચ્છનીય બનાવ બનવાની આશંકા સેવાઈ રહી છે. જો કે, રાહતની વાત એ છે કે યોગી સરકારમાં જેલોમાં કર્મચારીઓની ભરતીના કારણે કર્મચારીઓની સંખ્યા ઘણી હદ સુધી પૂર્ણ થઈ ગઈ છે.
બીજી તરફ, નૈની સેન્ટ્રલ જેલના જેલ અધિક્ષક રંગ બહાદુર પટેલના જણાવ્યા અનુસાર, નૈની સેન્ટ્રલ જેલ પરિસરમાં જ નવી જિલ્લા જેલનું બાંધકામ લગભગ પૂર્ણ થઈ ગયું છે, જે પણ 3 મહિનામાં કાર્યરત થઈ જશે. તેમના જણાવ્યા મુજબ, જિલ્લા જેલ કાર્યરત થયા બાદ નૈની સેન્ટ્રલ જેલમાંથી મોટી સંખ્યામાં અન્ડરટ્રાયલ કેદીઓને જિલ્લા જેલમાં ખસેડવામાં આવશે. નવી જિલ્લા જેલની ક્ષમતા 2088 કેદીઓની છે. આવી સ્થિતિમાં, સીએમ યોગીની સૂચનાના અમલ પછી, જ્યારે જેલોની સ્થિતિમાં સુધારો થશે, ત્યારે કેદીઓના જીવનધોરણમાં બદલાવની દરેક આશા છે.
