ચીનની આ મોટી રિયલ એસ્ટેટ કંપની ડૂબવાની ધાર પર, ભારતના અર્થતંત્ર પર થશે આ અસર

ચીનની રિયલ એસ્ટેટ કંપની એવરગ્રાન્ડે નાદારીની ધાર પર છે અને તેની અસર સમગ્ર વિશ્વના શેરબજારો પર પડી છે. એવરગ્રાન્ડે લગભગ 304 અબજ ડોલર (લગભગ 22.45 લાખ કરોડ રૂપિયા) નું દેવું છે. એવી આશંકા છે કે આ અમેરિકાના સબ-પ્રાઈમ અને ચીનમાં લેહમેન બ્રધર્સ જેવી કટોકટી સાબિત ન થઈ શકે. આંતરરાષ્ટ્રીય સેન્ટિમેન્ટ બગડવાની અસર ભારતીય શેરબજાર પર પણ દેખાઈ રહી છે. જ્યારે મંગળવારે ભારતીય શેરબજાર ખુલ્યું ત્યારે તે લીલા નિશાનમાં હતું પરંતુ બાદમાં તેમાં વધઘટ થવા લાગી. તેવી જ રીતે, બુધવારે પણ

ભારતીય બજારમાં અસ્થિરતા છે. હોંગકોંગ (ચીન) ની સૌથી મોટી રિયલ એસ્ટેટ કંપની એવરગ્રાન્ડે ડૂબી જવાની આશંકા છે અને તેના શેર 11 વર્ષની નીચી સપાટીએ પહોંચી ગયા છે. એવરગ્રાન્ડે અવ્યવસ્થામાં છે અને ચીનની સમગ્ર અર્થવ્યવસ્થા પર તેની અસર થવાની આશંકા હતી. તેના કારણે વિશ્વના મોટા શેરબજારો સોમવારે તૂટી પડ્યા હતા. મોટાભાગના બજારોમાં 2 થી 3 ટકાનો ઘટાડો થયો હતો. મંગળવારે પણ વિશ્વના મોટાભાગના બજારોમાં ભારે અસ્થિરતા જોવા મળી હતી. ચીન વાસ્તવમાં વિશ્વની બીજી સૌથી મોટી અર્થવ્યવસ્થા છે અને તેના પર કોઈપણ નકારાત્મક અસર બજારોને હચમચાવી દે તેવી છે. ભારતમાં કોટક મહિન્દ્રા બેંકના એમડી અને સીઈઓ ઉદય કોટકે તેને અમેરિકાના લેહમેન જેવી કટોકટી ગણાવી છે.

નોંધપાત્ર બાબત એ છે કે, વર્ષ 2008 માં, યુ.એસ. માં રિયલ એસ્ટેટ કંપનીઓના ડિફોલ્ટ અને લેહમેન જેવી વિશાળ બેંકોના પતનને કારણે પેટા-પ્રાઇમ કટોકટી ભી થઈ. તેના કારણે અમેરિકા સહિત વિશ્વના ઘણા દેશો મંદીની પકડમાં હતા. કંપનીએ જ તેના રોકાણકારોને તેના શેરની ખરીદી અને વેચાણ કરતી વખતે સાવચેત રહેવાની ચેતવણી આપી છે. એવરગ્રાન્ડે લગભગ 304 અબજ ડોલરનું દેવું છે. ચીનની અર્થવ્યવસ્થા પર તેની અસરનો અંદાજ એ વાત પરથી લગાવી શકાય છે કે તેમાં લગભગ 2 લાખ કર્મચારીઓ કામ કરે છે. તે ચીનના રિયલ એસ્ટેટ ક્ષેત્રની વિશાળ કંપની છે. જો આ કંપની નાદાર થઈ જાય, તો સૌ પ્રથમ તે લોકો પ્રભાવિત થશે જેમણે બાંધકામ પહેલા તેના પ્રોજેક્ટમાં પહેલાથી જ મકાનો ખરીદી લીધા હતા. લગભગ 15 લાખ આવા ખરીદદારો દ્વારા જમા કરાયેલી એડવાન્સ રકમ અટવાઇ શકે છે.

આવા હજારો લોકોની મહેનતની કમાણી ડૂબી શકે છે. દેશ અને વિદેશમાં એવી ઘણી કંપનીઓ પણ છે જે એવરગ્રાન્ડે વેપાર કરે છે. તે કંપનીઓને નુકસાનનું જોખમ છે. એવી પણ આશંકા છે કે એવરગ્રાન્ડ સાથે સંકળાયેલી ઘણી નાની કે મોટી કંપનીઓ પણ નાદાર થઈ શકે છે. એવરગ્રાન્ડે ગ્રુપ ચીનની બીજી સૌથી મોટી રિયલ એસ્ટેટ ડેવલપર કંપની છે અને વેચાણ દ્વારા હોંગકોંગમાં બીજી સૌથી મોટી કંપની છે. તે ફોર્ચ્યુન ગ્લોબલ 500 માં 122 મા સ્થાને હતું. ચીનના 170 થી વધુ શહેરોમાં તેના પ્રોજેક્ટ છે. તેનું મુખ્ય મથક ગુઆંગડોંગ પ્રાંતના નાનશાન જિલ્લામાં સ્થિત હોવહાઇ ફાઇનાન્સિયલ સેક્ટરમાં છે. ચાર વર્ષ પહેલા, વર્ષ 2018 માં જ તેને વિશ્વની સૌથી મૂલ્યવાન રિયલ એસ્ટેટ કંપની તરીકે સ્થાન આપવામાં આવ્યું હતું.

આ પહેલા, 2013 માં, કંપનીએ પ્રથમ વખત 100 અબજ યુઆન (લગભગ 1.14 લાખ કરોડ રૂપિયા) નો આંકડો પાર કર્યો હતો. 2014 સુધી, કંપનીએ સતત પાંચ વર્ષ સુધી 30 ટકાનો વિક્રમી વાર્ષિક સરેરાશ વિકાસ દર હાંસલ કર્યો. કંપનીના વાર્ષિક અહેવાલ મુજબ, તેણે વર્ષ 2020 માં આશરે 19 અબજ ડોલરનો કુલ નફો મેળવ્યો છે અને આમાંથી ચોખ્ખો નફો લગભગ 5 અબજ ડોલર છે.

સમસ્યા ક્યાં છે

કંપની અનુસાર, તેના પર લગભગ $ 304 અબજનું દેવું છે, જેમાં ઉધાર, કરારની જવાબદારીઓ, આવકવેરાની જવાબદારીઓ વગેરેનો સમાવેશ થાય છે. એવું કહેવાય છે કે એવરગ્રાન્ડે બેંકોના દેવાને અવગણીને તેના વિસ્તરણ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કર્યું. ઘણા વર્ષો સુધી, કંપનીએ ચીન સહિત વિશ્વભરના બજારોને ખ્યાલ ન આવવા દીધો કે તે ભારે દેવું છે. ગયા વર્ષે, જ્યારે ચીની સરકારે નિયમો બદલ્યા, ત્યારે દેશને પ્રથમ વખત ખબર પડી કે કંપની દેવા હેઠળ છે.

ગયા અઠવાડિયે એવા અહેવાલો આવ્યા હતા કે ચીની સરકારે કંપનીના ધિરાણકર્તાઓને કહ્યું હતું કે એવરગ્રાન્ડે સોમવારે વ્યાજની ચૂકવણી કરી શકશે નહીં. આ વર્ષે 14 સપ્ટેમ્બરના રોજ, કંપનીએ કહ્યું કે તે તેની કેટલીક સંપત્તિ વેચવાની સંભાવના શોધી રહી છે અને સંભવિત રોકાણકારો સાથે પણ વાતચીત કરી રહી છે. જોકે, કંપનીએ સ્વીકાર્યું કે આમાં કોઈ નક્કર પ્રગતિ થઈ નથી. એટલું જ નહીં, હોંગકોંગમાં સ્થિત ઓફિસ બિલ્ડિંગ વેચવાની કંપનીની યોજના પણ સમયસર સાકાર થઈ નથી.

ઘણા નિષ્ણાતોનું કહેવું છે કે જો ચીનમાં સમસ્યા યથાવત્ રહેશે તો ચલણ યુઆન ત્યાં નબળો પડી શકે છે અને તે ભારતીય રૂપિયા જેવી અન્ય એશિયન કરન્સીને પણ અસર કરી શકે છે. આને કારણે, એફઆઈઆઈ નજીકના ભવિષ્યમાં એશિયન બજારોમાંથી પણ અમુક અંશે તેમનું રોકાણ પાછું ખેંચી શકે છે.