શું છે FIR દાખલ કરવાની પ્રોસેસ? પોલીસ FIR ન નોંધે તો શું કરવું? જાણો આ સવાલોના જવાબ

આપણા સમાજમાં ઘણા પ્રકારના લોકો રહે છે, જેમાં તમને સારા અને ખરાબ બંને પ્રકારના લોકો જોવા મળશે. કેટલીકવાર તમારી સાથે કોઈ અપ્રિય ઘટના બને છે, જેના કારણે તમને ઘણી સમસ્યાઓનો સામનો કરવો પડે છે. આવી સ્થિતિમાં, જો તમે પણ કોઈપણ પ્રકારની ગુનાહિત ઘટનાનો ભોગ બન્યા હોવ, તો તમે પોલીસની મદદ લઈ શકો છો અને નિયમો અનુસાર, પોલીસ તમારી મદદ કરવામાં પાછળ હટી શકે નહીં. જો કે તમારે તે ફોજદારી કેસ સામે FIR લખવી પડશે. પરંતુ હજુ પણ ઘણા લોકો એફઆઈઆર કરાવવાથી ડરે છે અને પોતાને કાયદાકીય મુશ્કેલીથી દૂર રાખવાનો પ્રયાસ કરે છે. જ્યારે દરેક વ્યક્તિએ એફઆઈઆર કેવી રીતે કરાવવી તે જાણવાની સાથે તેમના અધિકારો વિશે પણ જાણવું જોઈએ. તો ચાલો તમને FIR સાથે જોડાયેલી બાબતો વિશે જણાવીએ.

ભારતીય ફોજદારી પ્રક્રિયા સંહિતાની કલમ 1973માં એફઆઈઆર નોંધવા વિશે કહેવામાં આવ્યું છે. તેને ફર્સ્ટ ઇન્ફોર્મેશન રિપોર્ટ એટલે કે FIR કહેવામાં આવે છે. આમાં, ઘટનાની પ્રથમ માહિતી પોલીસને લેખિત અથવા મૌખિક રીતે નોંધવાની રહેશે. ત્યાર બાદ કોગ્નિઝેબલ ગુના માટે ફરિયાદ દાખલ કરવામાં આવે છે. ત્યારબાદ પોલીસે આરોપી સામે આગળની કાર્યવાહી હાથ ધરે છે.

જો આપણે એફઆઈઆર લખવાની પ્રક્રિયા વિશે વાત કરીએ, તો ભારતીય ફોજદારી પ્રક્રિયા સંહિતા, 1973ની કલમ 154 માં એફઆઈઆર કેવી રીતે નોંધવી તે વિશે જણાવવામાં આવ્યું છે. નિયમો અનુસાર, પીડિત વ્યક્તિએ પોલીસને મૌખિક રીતે ઘટનાની જાણ કરવાની હોય છે, અને પોલીસ લેખિતમાં એફઆઈઆર નોંધે છે ત્યારબાદ આગળની કાર્યવાહી શરૂ થાય છે.

તમારા અધિકારો જાણો:-
પોલીસ તમારી FIR લખવાની ના પાડી શકે નહીં
પીડિત એફઆઇઆરની કોપી વાંચી શકે છે કે તેમાં શું લખ્યું છે
એફઆઈઆર વાંચ્યા પછી જ સહી કરો, પોલીસ તેના અનુસાર કંઈપણ બદલી શકતી નથી.
તમે FIR ની નકલ પોલીસ સ્ટેશનમાંથી મફતમાં મેળવી શકો છો, જેના માટે કોઈ ફી ચૂકવવાની નથી.
જો પોલીસ તમારી ફરિયાદ નોંધવાનો ઇનકાર કરે છે, તો આવી સ્થિતિમાં તમે પોલીસ અધિક્ષક એટલે કે એસપી, ડીઆઈજી અથલા આઇજી લેખિત ફરિયાદ કરી શકો છો.

આ બાબતોનું પણ ધ્યાન રાખો:-
FIR નોંધતી વખતે બધી માહિતી યોગ્ય રીતે આપો
જો ઘટનાનો કોઈ પ્રત્યક્ષદર્શી હોય તો તેની પણ માહિતી આપો.
એફઆઈઆરમાં નામ, સરનામું, મોબાઈલ નંબર, ઘટના સ્થળ, ઘટના વિશેની તમામ માહિતી લખવી આવશ્યક છે.
નોંધનીય છે કે પીડિતા દ્વારા કોઈપણ ખોટી માહિતી આપવા પર ભારતીય દંડ સંહિતા 1860ની કલમ 203 હેઠળ કાર્યવાહી થઈ શકે છે.

તમે FIR ઓનલાઈન કે ઓફલાઈન કેવી રીતે કરી શકો છો?
તમે જે રાજ્યની પોલીસના અધિકૃત પોર્ટલ પર જઈને સરળતાથી એફઆઈઆર ઓનલાઈન રજીસ્ટર કરાવી શકો છો જ્યાં તમે એફઆઈઆર નોંધવા માંગો છો. આ સિવાય ઑફલાઇન FIR નોંધાવવા માટે તમારે પોલીસ સ્ટેશન જવું પડશે.