રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયાના વાર્ષિક અહેવાલ મુજબ, બેંકિંગ સિસ્ટમમાં પકડાયેલી રૂ. 500ની નકલી નોટોની સંખ્યા 2022-23માં પાછલા વર્ષની સરખામણીમાં 14.6 ટકા વધીને 91,110 નોટો પર પહોંચી ગઈ છે. મંગળવારે જાહેર કરાયેલા અહેવાલ મુજબ, સિસ્ટમ દ્વારા શોધાયેલ રૂ. 2,000 ના મૂલ્યની નકલી નોટોની સંખ્યા સમાન સમયગાળા દરમિયાન 28 ટકા ઘટીને 9,806 નોટો પર આવી છે. જો કે, બેંકિંગ સેક્ટરમાં મળી આવેલી નકલી ભારતીય ચલણી નોટોની કુલ સંખ્યા 2022-23માં ઘટીને 2,25,769 નોટો રહી હતી જે અગાઉના નાણાકીય વર્ષમાં 2,30,971 નોટો હતી.
નોંધનીય છે કે 2021-22માં તેમાં વધારો થયો હતો. આરબીઆઈના વાર્ષિક અહેવાલમાં રૂ. 20 મૂલ્યની નકલી નોટોમાં 8.4 ટકાનો વધારો અને રૂ. 500 (નવી ડિઝાઇન) મૂલ્યમાં 14.4 ટકાનો વધારો દર્શાવવામાં આવ્યો છે. બીજી તરફ, રૂ. 10, રૂ. 100 અને રૂ. 2,000ની નકલી નોટોમાં અનુક્રમે 11.6 ટકા, 14.7 ટકા અને 27.9 ટકાનો ઘટાડો થયો છે.
આરબીઆઈએ કરન્સી અંગે ઘણી માહિતી આપી હતી
2022-23 દરમિયાન મૂલ્ય અને જથ્થાના સંદર્ભમાં બેંક નોટોના પરિભ્રમણમાં અનુક્રમે 7.8 ટકા અને 4.4 ટકાનો વધારો થયો છે. નાણાકીય વર્ષ 2021-22માં આ આંકડો અનુક્રમે 9.9 ટકા અને પાંચ ટકા હતો. રિપોર્ટ અનુસાર, 31 માર્ચ, 2023 સુધીમાં, મૂલ્યની દ્રષ્ટિએ ચલણમાં રહેલી કુલ બેંક નોટોમાં રૂ. 500 અને રૂ. 2,000ની બેન્ક નોટોનો હિસ્સો 87.9 ટકા હતો. આના એક વર્ષ પહેલા આ આંકડો 87.1 ટકા હતો.
RBIએ 2000 રૂપિયાની નોટ પાછી ખેંચવાની જાહેરાત કરી છે
રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા (RBI) એ તાજેતરમાં 2,000 રૂપિયાની નોટો પાછી ખેંચવાની જાહેરાત કરી છે અને તેને જમા કરવા અથવા બદલવા માટે 30 સપ્ટેમ્બર સુધીનો સમય આપવામાં આવ્યો છે. “વોલ્યુમના સંદર્ભમાં, 31 માર્ચ, 2023 ના રોજ, 500 રૂપિયાની નોટો ચલણમાં રહેલા કુલ ચલણમાં 37.9 ટકા હિસ્સો ધરાવે છે, જે સૌથી વધુ છે, ત્યારબાદ 19.2 ટકાના હિસ્સા સાથે 10 રૂપિયાની નોટો આવે છે,” રિપોર્ટમાં જણાવવામાં આવ્યું છે. . માર્ચ 2023ના અંત સુધીમાં 500 રૂપિયાની કુલ 5,16,338 લાખ નોટો ચલણમાં હતી, જેની કુલ કિંમત 25,81,690 કરોડ રૂપિયા છે.
2000ની નોટોનું ચલણ ઘટ્યું છે
રિપોર્ટમાં એમ પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે માર્ચના અંતમાં બે હજાર રૂપિયાની 4,55,468 લાખ નોટો ચલણમાં હતી, જેની કુલ કિંમત 3,62,220 કરોડ રૂપિયા છે. વધુમાં જણાવવામાં આવ્યું હતું કે મૂલ્ય અને જથ્થા બંને રીતે બે હજાર રૂપિયાની નોટોના ચલણમાં ઘટાડો થયો છે. હાલમાં રૂ. 2, રૂ. 5, રૂ. 10, રૂ. 20, રૂ. 50, રૂ. 100, રૂ. 200, રૂ. 500 અને રૂ. 2,000ની નોટો ચલણમાં છે. આ સિવાય 50 પૈસા, એક રૂપિયા, બે રૂપિયા, પાંચ રૂપિયા, 10 રૂપિયા અને 20 રૂપિયાના સિક્કા પણ ચલણમાં સામેલ છે.
આરબીઆઈએ 2022-23 દરમિયાન પ્રાયોગિક ધોરણે ઈ-રૂપિયો પણ રજૂ કર્યો હતો.
રિપોર્ટ અનુસાર, 31 માર્ચ, 2023 સુધી ચલણમાં ઇ-રૂપી (જથ્થાબંધ) અને ઇ-રૂપી (રિટેલ)નું મૂલ્ય અનુક્રમે રૂ. 10.69 કરોડ અને રૂ. 5.70 કરોડ હતું. રિપોર્ટમાં એમ પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે 2022-23માં નોટોની માંગ અને પુરવઠો વાર્ષિક ધોરણે 1.6 ટકા વધુ હતો. રિપોર્ટમાં વધુમાં જણાવવામાં આવ્યું છે કે 2021-22ની સરખામણીમાં ગત નાણાકીય વર્ષમાં રૂ. 20 અને રૂ. 500 (નવી ડિઝાઇન)ના મૂલ્યોની નકલી નોટોમાં અનુક્રમે 8.4 ટકા અને 14.4 ટકાનો વધારો થયો છે. બીજી તરફ, રૂ. 10, રૂ. 100 અને રૂ. 2,000ના મૂલ્યમાં મળી આવેલી નકલી નોટોમાં અનુક્રમે 11.6 ટકા, 14.7 ટકા અને 27.9 ટકાનો ઘટાડો થયો છે.
