Health Care : બ્રેઈન સ્ટ્રોક એ અચાનક થતી ગંભીર સ્વાસ્થ્ય સ્થિતિ છે જેમાં મગજમાં લોહીનો પ્રવાહ બંધ થવાથી અથવા ફાટી જવાથી મગજના કોષોને નુકસાન થાય છે. જો સમયસર સારવાર ન મળે તો દર્દીને લકવો, બોલવાની અને સમજવાની સમસ્યાઓ અથવા તો જીવલેણ પણ થઈ શકે છે. કન્સલ્ટન્ટ ન્યુરોલોજી એપોલો સ્પેક્ટ્રા હોસ્પિટલના ડૉ. ઝુબૈર સરકાર કહે છે કે ઘણીવાર લોકો શરૂઆતના સંકેતોને હળવાશથી લે છે અને તેમને અવગણે છે, જ્યારે આ સંકેતો જીવન બચાવવાની પહેલી તક હોય છે. જાગૃતિ અને સમયસર તબીબી સહાયથી, સ્ટ્રોકના ઘાતક પરિણામો ટાળી શકાય છે.
બ્રેઈન સ્ટ્રોકના શરૂઆતના લક્ષણો:
સ્મિત બગડવું: ઘણીવાર શરૂઆતમાં, દર્દીને ચહેરાની એક બાજુ વાંકાચૂકા અથવા સ્મિત બગડવાનું અનુભવાય છે.
હાથ અને પગમાં અચાનક નબળાઈ: આ સાથે, હાથ અને પગમાં, ખાસ કરીને શરીરની એક બાજુ, અચાનક નબળાઈ અથવા નિષ્ક્રિયતા આવી શકે છે.
સ્પષ્ટ રીતે બોલવામાં મુશ્કેલી: ઘણી વખત દર્દીને સ્પષ્ટ રીતે બોલવામાં તકલીફ પડે છે, શબ્દો ગૂંચવાઈ જાય છે અથવા બીજાને સમજવામાં મુશ્કેલી પડે છે.
અચાનક ઝાંખી દ્રષ્ટિ: કેટલાક કિસ્સાઓમાં, અચાનક ઝાંખી દ્રષ્ટિ, એક આંખમાંથી દ્રષ્ટિ ગુમાવવી અથવા બેવડી દ્રષ્ટિ પણ સ્ટ્રોકનું લક્ષણ હોઈ શકે છે.
વારંવાર ચક્કર આવવા: સંતુલન ગુમાવવું, વારંવાર ચક્કર આવવા અને કોઈ દેખીતા કારણ વગર તીવ્ર માથાનો દુખાવો પણ આ ગંભીર સમસ્યાના ચેતવણી ચિહ્નો છે.
લક્ષણો કેવી રીતે ઓળખવા?
આ લક્ષણોને સમજવાનો સરળ રસ્તો F.A.S.T સૂત્ર છે: F (ચહેરો) – ચહેરાની વાંકાચૂકી સ્થિતિ જુઓ, A (હાથ) – જો બંને હાથ ઉંચા કરવામાં આવે ત્યારે એક હાથ નીચે પડી જાય, S (વાણી) – જો બોલવામાં અસ્પષ્ટતા અથવા હચમચી હોય અને T (સમય) – તાત્કાલિક ડૉક્ટરનો સંપર્ક કરો. યાદ રાખો, સ્ટ્રોકના કિસ્સામાં સમય એ જીવન છે. દર્દી જેટલી વહેલી તકે હોસ્પિટલ પહોંચે અને સારવાર શરૂ થાય, તેટલી જ શક્યતા વધુ હોય છે કે તે ગંભીર આડઅસરો ટાળી શકે. તેથી, આ સંકેતોને ક્યારેય હળવાશથી ન લો અને તાત્કાલિક નિષ્ણાતની મદદ લો.
શું સાવચેતી રાખવી જોઈએ?
સ્ટ્રોકના દર મિનિટે, લાખો મગજના કોષોને નુકસાન થાય છે, તેથી સારવારમાં વિલંબ ખતરનાક બની શકે છે. બ્લડ પ્રેશર અને ડાયાબિટીસ પર નિયંત્રણ સૌથી મહત્વપૂર્ણ છે, કારણ કે આ સ્ટ્રોકના મુખ્ય કારણો છે. ધૂમ્રપાન અને દારૂથી દૂર રહેવું, સંતુલિત આહાર, નિયમિત કસરત અને પૂરતી ઊંઘ મગજને સ્વસ્થ રાખે છે. કોલેસ્ટ્રોલ અને હૃદયની તપાસ નિયમિતપણે કરાવવી જોઈએ. તણાવ ઓછો કરવો અને યોગ અને ધ્યાન અપનાવવું પણ ફાયદાકારક છે.
ઘણીવાર લોકો હળવો માથાનો દુખાવો, સહેજ ચક્કર અથવા નબળાઈને નાની ગણે છે, જ્યારે આ ક્યારેક મોટી ચિંતાનો વિષય બની શકે છે. ખાસ કરીને જેમના પરિવારમાં હૃદય રોગ અથવા સ્ટ્રોકનો ઇતિહાસ હોય તેમણે વધુ સાવધ રહેવું જોઈએ. યાદ રાખો કે “સ્ટ્રોકના કિસ્સામાં સમય જીવન છે.” સારવાર જેટલી વહેલી શરૂ થાય છે, તેટલી જ દર્દી ગંભીર નુકસાન વિના સ્વસ્થ થવાની શક્યતા વધુ હોય છે. જાગૃતિ, તકેદારી અને સ્વસ્થ જીવનશૈલી અપનાવીને મગજના સ્ટ્રોકનું જોખમ ઘણી હદ સુધી ઘટાડી શકાય છે.