National News :ગઈકાલે આસામમાં મળેલી કેબિનેટ બેઠક દરમિયાન મુખ્યમંત્રી હિમંતા બિસ્વા શર્માએ ઘણી મોટી જાહેરાતો કરી છે. આમાં, રાજ્યભરની હોસ્પિટલો અને નર્સિંગ હોમ્સ અંગે એવો પણ નિર્ણય લેવામાં આવ્યો છે કે હવેથી, આરોગ્ય સેવાઓમાં રોકાયેલી કોઈપણ સંસ્થા મૃતકના પરિવારને તેમના સંબંધીના મૃતદેહ સોંપવાથી રોકી શકશે નહીં. હિમંતાએ તેને માનવીય ગરિમાની વિરુદ્ધ ગણાવ્યું છે. ચાલો જાણીએ કે તેમના નિર્ણય પાછળનું કારણ શું છે અને દેશના અન્ય રાજ્યોમાં નિયમો કેવા છે.
‘ડેડ બોડી’ ક્યારે બંધ થાય છે?
ભારતમાં મૃતદેહ સોંપવા માટે નિયમોનું પાલન કરવું પડશે. જો કે, મોટાભાગના રાજ્યોમાં નિયમો અને નિયમો સમાન છે પરંતુ કેટલાક ફેરફારો થઈ શકે છે. દેશમાં નિયમો જન્મ અને મૃત્યુ નોંધણી અધિનિયમ, 1969, ભારતીય દંડ સંહિતા (IPC) અને સ્થાનિક આરોગ્ય અને વહીવટી માર્ગદર્શિકા પર આધારિત છે. આ હેઠળ, મૃતદેહને રોકી રાખવામાં આવે છે અથવા સોંપવામાં આવે છે.
જો કે, મૃતદેહને રોકવા પાછળ ઘણા નક્કર કારણો છે, જેમ કે અજાણી લાશો, અકસ્માતના કેસો, કાનૂની પ્રક્રિયાઓ અને પરિવાર દ્વારા મૃતદેહ સ્વીકારવામાં ન આવવા. ખાનગી હોસ્પિટલોમાં બાકી બિલ ચૂકવવા પણ મૃતદેહને રોકવાનું એક કારણ છે. આસામ સરકારનો નવો નિયમ પણ આના પર આધારિત છે.
મૃતદેહ સોંપવાના નિયમો શું છે?
મૃતદેહ સોંપવાના નિયમો લગભગ બધા રાજ્યોમાં સમાન છે. ખાનગી હોસ્પિટલોનો આ નિયમ પણ ગેરકાયદેસર માનવામાં આવ્યો છે, પરંતુ ઘણી વખત હોસ્પિટલો આવું કરે છે. મૃતદેહ સોંપવા માટે પરિવારના દસ્તાવેજો અને તેમની ઓળખ જરૂરી છે. મૃતદેહ સોંપતા પહેલા, પોસ્ટમોર્ટમ કરવામાં આવે છે અને પછી મૃત્યુ પ્રમાણપત્ર આપવામાં આવે છે. તેમાં મૃતકનું નામ, મૃત્યુનો સમય, કારણ અને ઉંમર સહિતની મહત્વપૂર્ણ માહિતી શામેલ છે. જો મૃત્યુ અકસ્માત, આત્મહત્યા કે અન્ય કોઈ અકુદરતી કારણસર થાય છે, તો તે પણ તેના પર લખેલું હોય છે. પોલીસનું નિવેદન પણ તેમાં હાજર હોય છે.
આસામ સરકારનો નિર્ણય મક્કમ છે.
ખરેખર, ગઈકાલે આ બેઠક દરમિયાન, મુખ્યમંત્રીએ સ્પષ્ટપણે કહ્યું છે કે સારવારનું સંપૂર્ણ બિલ ન ચૂકવવાના આધારે મૃતદેહને હોસ્પિટલમાં બંધક બનાવવો અમાનવીય છે, જે માનવતા દર્શાવે છે. જો કોઈ હોસ્પિટલ કે નર્સિંગ હોમ આવું કરતા જોવા મળે છે, તો તેમની સામે કડક કાર્યવાહીની સાથે, લાઇસન્સ પણ કાયમ માટે રદ કરી શકાય છે.
અન્ય રાજ્યોમાં શું નિયમો છે?
દિલ્હીની હોસ્પિટલોમાં બિલ ચૂકવવામાં ન આવે તો મૃતદેહ રોકી રાખવો ગેરકાયદેસર માનવામાં આવે છે. જ્યારે કાનૂની કેસમાં પોસ્ટમોર્ટમ તેમજ ફોરેન્સિક રિપોર્ટ જરૂરી છે. ઇન્દોર હાઇકોર્ટ પણ તેને અમાનવીય ગણાવે છે, જો ત્યાં મૃતદેહ રોકી રાખવામાં આવે તો ગ્રાહક ફોરમમાં ફરિયાદ દાખલ કરી શકાય છે. ગુજરાતમાં, કાનૂની કેસમાં ફસાયેલા મૃતદેહને સોંપતા પહેલા, પોલીસ એફઆઈઆર અને પોસ્ટમોર્ટમ રિપોર્ટ સબમિટ કરવો પડે છે. અહીં, ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં પણ, દરેકને મૃત્યુ પ્રમાણપત્ર આપવાનો નિયમ છે, જે પંચાયત દ્વારા આપવામાં આવે છે.